Dị ứng là một bệnh lý phổ biến, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi ở bất kỳ thời điểm nào. Mức độ nghiêm trọng của dị ứng khác nhau ở mỗi người và có thể từ kích thích nhẹ đến nặng, thậm chí đe dọa tính mạng. Cơ chế gây dị ứng xảy ra qua 3 giai đoạn, từ lần tiếp xúc đầu tiên đến xuất hiện các triệu chứng dị ứng. Cụ thể như thế nào, mời bạn theo dõi nội dung dưới đây.
☰ MỤC LỤC
1. Dị ứng là gì ?
Dị ứng là một phản ứng quá mức của hệ thống miễn dịch của cơ thể đối với các chất gây kích thích bình thường mà hầu hết mọi người không bị ảnh hưởng. Các chất kích thích này được gọi là dị nguyên.
Dị nguyên (allergen) là một chất lạ mà hệ thống miễn dịch của cơ thể nhận diện là một mối đe dọa. Các dị nguyên có thể bao gồm phấn hoa, lông động vật, thực phẩm, thuốc, nọc ong hoặc bọ xít, mạt nhà,…
IgE là một loại kháng thể được sản xuất bởi hệ thống miễn dịch của cơ thể. IgE gắn vào các tế bào mast và bạch cầu ái toan, có thể giải phóng các chất trung gian hóa học khi tiếp xúc với dị nguyên.
Các chất trung gian hóa học này gây ra các triệu chứng dị ứng, chẳng hạn như:
- Chảy nước mũi, nghẹt mũi
- Hắt xì hơi
- Ngứa mắt, mũi, họng
- Nổi mề đay, phát ban
- Khó thở
- Thở rít
- Sốc phản vệ (trường hợp nghiêm trọng)
Dị nguyên và IgE có mối quan hệ mật thiết với nhau. Dị nguyên là chất gây ra phản ứng dị ứng, và IgE là kháng thể tham gia vào phản ứng này.
Dị nguyên có thể xâm nhập vào cơ thể qua 4 đường chính:
- Đường tiêu hóa
- Da
- Đường hô hấp
- Đường tiêm
Dị ứng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm di truyền, môi trường và tiếp xúc lâu dài với chất gây dị ứng. Để xác định nguyên nhân và điều trị dị ứng, người bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa dị ứng.
2. Cơ chế gây dị ứng và các giai đoạn trong cơ chế dị ứng
Cơ chế gây dị ứng xảy ra qua 3 giai đoạn chính:
– Giai đoạn 1: Lần tiếp xúc đầu tiên
Khi tiếp xúc với chất gây dị ứng lần đầu tiên, hệ thống miễn dịch sẽ nhận diện chất này là một mối đe dọa và sẽ sản sinh ra các kháng thể IgE. Các kháng thể IgE sẽ gắn vào các tế bào mast và bạch cầu ái toan.
– Giai đoạn 2: Lần tiếp xúc tiếp theo
Khi tiếp xúc với chất gây dị ứng lần tiếp theo, các kháng thể IgE sẽ nhận diện và gắn vào chất gây dị ứng, kích hoạt các tế bào mast và bạch cầu ái toan giải phóng các chất trung gian hóa học. Các chất trung gian hóa học này bao gồm histamin, prostaglandin, leukotriene,…
– Giai đoạn 3: Xuất hiện các triệu chứng dị ứng
Các chất trung gian hóa học gây ra các triệu chứng dị ứng, chẳng hạn như:
- Chảy nước mũi, nghẹt mũi
- Hắt xì hơi
- Ngứa mắt, mũi, họng
- Nổi mề đay, phát ban
- Khó thở
- Thở rít
- Sốc phản vệ (trường hợp nghiêm trọng)
Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, có thể đe dọa đến tính mạng. Các triệu chứng của sốc phản vệ bao gồm:
- Mệt mỏi, choáng váng
- Khó thở
- Chóng mặt, ngất xỉu
- Sưng môi, lưỡi, cổ họng
- Tụt huyết áp
- Nhịp tim nhanh
3. Hướng dẫn xử lý khi bị dị ứng
Dị ứng là một bệnh lý phổ biến nhưng nguy hiểm, có thể đe dọa đến tính mạng. Dưới đây là hướng dẫn xử lý khi bị dị ứng:
– Trường hợp dị ứng nhẹ
Nếu bị dị ứng nhẹ, bạn có thể tự xử lý tại nhà bằng các biện pháp sau:
- Nghỉ ngơi và thư giãn.
- Dùng thuốc kháng histamin không kê đơn.
- Chườm lạnh lên vùng da bị ngứa.
- Uống nhiều nước để tránh mất nước.
– Trường hợp dị ứng nặng
Nếu bị dị ứng nặng, bạn cần đến bệnh viện ngay lập tức để được cấp cứu.
Các triệu chứng của dị ứng nặng bao gồm:
- Khó thở
- Khó nói
- Thở rít
- Ngất xỉu
- Sưng mặt, môi, lưỡi
- Tụt huyết áp
4. Phòng ngừa dị ứng
Dưới đây là một số cách bạn có thể thực hiện để phòng ngừa dị ứng:
- Biết về nguyên nhân dị ứng: Hiểu rõ về các chất gây dị ứng mà bạn hoặc người thân có nguy cơ tiếp xúc. Điều này giúp bạn tránh tiếp xúc với những chất này.
- Hạn chế tiếp xúc: Tránh tiếp xúc với chất gây dị ứng, như phấn hoa, bụi nhà, chất gây kích ứng da, thực phẩm dễ gây dị ứng.
- Sử dụng bộ lọc không khí: Sử dụng máy lọc không khí trong nhà, đặc biệt là trong mùa hoa, để loại bỏ phấn hoa và hạt bụi trong không khí.
- Giữ vệ sinh cá nhân: Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ để hạn chế vi khuẩn và dị ứng từ vi khuẩn.
- Kiểm soát môi trường: Đối với người có dị ứng cả về thức ăn và môi trường, giữ gìn môi trường sạch sẽ và tránh gây mất cân bằng độ ẩm trong nhà.
- Thay đổi thói quen ăn uống: Trong trường hợp dị ứng thực phẩm, hạn chế tiếp xúc với thực phẩm gây dị ứng và hỏi ý kiến bác sĩ về cách thay đổi thói quen ăn uống.
- Tìm hiểu sản phẩm: Đọc kỹ thành phần của sản phẩm trước khi sử dụng, đảm bảo rằng chúng không chứa chất gây dị ứng.
- Sử dụng thuốc theo hướng dẫn: Nếu bạn đã được bác sĩ kê đơn thuốc dị ứng, hãy sử dụng chúng đúng cách và theo đúng liều lượng.
- Tư vấn bác sĩ: Nếu bạn hay người thân có tiền sử dị ứng, hãy thường xuyên kiểm tra với bác sĩ để kiểm tra tình trạng sức khỏe và nhận lời khuyên về cách phòng ngừa dị ứng.
- Tiêm phòng dị ứng: Đối với một số người có dị ứng nặng, tiêm phòng dị ứng có thể được xem xét để giảm triệu chứng.
5. Lời kết
VJcare hy vọng rằng những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu thêm về dị ứng, cách phòng ngừa dị ứng và biết cách xử lý khi bị dị ứng.
Nếu bạn bị dị ứng với một chất cụ thể, cần tránh tiếp xúc với chất đó. Nếu bị dị ứng, cần có biện pháp điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng.
Nếu bạn nghi ngờ hoặc chưa biết mình bị dị ứng với thực phẩm hay yếu tố nào, bạn có thể xét nghiệm dị ứng. Xét nghiệm dị ứng có thể tìm ra được nhiều chất gây dị ứng, bao gồm phấn hoa, lông động vật, thực phẩm, thuốc, nọc ong, mạt nhà,… Điều này giúp bạn có thể tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng, từ đó giảm các triệu chứng dị ứng
Bên cạnh đó, bạn cũng cần nhớ rằng: Mỗi người có khả năng phản ứng dị ứng khác nhau, vì vậy việc trao đổi với bác sĩ là quan trọng để đảm bảo phòng ngừa hiệu quả.
